Trung Quốc đang trải qua một hiện tượng kinh tế hiếm gặp: giảm phát, trong khi phần còn lại của thế giới – điển hình như Mỹ và châu Âu – vẫn vật lộn với lạm phát kéo dài. Nói cách khác,trong khi nhiều quốc gia đang tìm cách “hạ nhiệt” nền kinh tế,Trung Quốc lại đang tìm cách “hâm nóng” nó. Đây chính là điểm quan trọng nhất khiến tôi – Hiển,một người quan tâm sâu sắc đến các chuyển động kinh tế toàn cầu – cho rằng việc Trung Quốc “mở cửa” và khả năng kích thích nền kinh tế có thể tạo ra những hệ lụy lan rộng vượt ngoài biên giới nước này.
Giảm phát không chỉ là vấn đề nội tại của riêng một nền kinh tế: nó có thể kéo theo chuỗi phản ứng dây chuyền trên toàn cầu. Trong trường hợp Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới – thì điều đó càng rõ nét hơn. Một nền kinh tế giảm phát thể hiện qua việc giá nhà sản xuất giảm sâu,chỉ số giá tiêu dùng không tăng,xuất khẩu sụt giảm và tỷ lệ thất nghiệp trẻ cao đáng báo động,dễ đặt Trung Quốc vào một vòng xoáy xuống khó kiểm soát. Và nếu Bắc Kinh quyết định tung ra một gói kích thích quy mô lớn, thì dòng tín dụng mới, nhu cầu nguyên liệu, cán cân xuất nhập khẩu, thậm chí cả tâm lý thị trường chứng khoán toàn cầu sẽ bị tác động dây chuyền.
Vấn đề này đặc biệt đáng chú ý khi đối chiếu với thực tế tại Việt Nam – nơi Trung Quốc đóng vai trò là nguồn cung chính nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất. theo dữ liệu trong video, năm 2022, Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc lên đến 117,87 tỷ USD, trong khi xuất khẩu chỉ hơn 57 tỷ USD. Điều này thể hiện sự phụ thuộc mạnh mẽ của Việt Nam vào nguồn hàng từ Trung Quốc. Một sự thay đổi trong nhu cầu nội địa của Trung Quốc (do giảm phát), hay kế hoạch giải cứu bằng cách gia tăng đầu tư công hoặc kích cầu tiêu dùng, đều có thể ảnh hưởng trực tiếp tới chuỗi cung ứng Việt nam và các nhà xuất khẩu trong nước.
Ở góc nhìn sâu hơn, chủ đề này còn thú vị vì nó thách thức nhiều giả định truyền thống về vai trò của Mỹ và Trung Quốc trong kinh tế toàn cầu. Trong khi Mỹ thường được xem là trung tâm tài chính, chính sách tiền tệ của FED thường ảnh hưởng mạnh tới dòng vốn toàn cầu, thì Trung Quốc, với vai trò công xưởng thế giới và đầu tàu thương mại, nay lại đối mặt với vấn đề hoàn toàn ngược lại. Câu hỏi đặt ra là: liệu thế giới đã chuẩn bị để hiểu và ứng phó với viễn cảnh một Trung Quốc yếu đi chưa?
Cuối cùng, tôi cho rằng những diễn biến kinh tế hiện tại của Trung Quốc không chỉ là một phép thử với khả năng điều hành của Bắc Kinh, mà còn là một lời nhắc nhở khách quan dành cho các quốc gia liên kết sâu về thương mại, như Việt Nam. Hiểu rõ bản chất và ảnh hưởng của giảm phát tại Trung Quốc sẽ giúp chính sách kinh tế nội địa có sự điều chỉnh kịp thời, tránh rơi vào tình trạng bị động trong một thế giới ngày càng liên kết. Đó là lý do tôi thấy video này không chỉ đáng xem, mà còn nên được suy ngẫm kỹ lưỡng.
Trung Quốc mở cửa hậu đại dịch và bài toán phục hồi kinh tế nội địa
Tình trạng giảm phát và phục hồi kém sau đại dịch
Trung Quốc hiện đang đối mặt với một bài toán kinh tế đầy thách thức: mở cửa hoàn toàn sau thời gian dài phong tỏa vì COVID-19 nhưng lại không tạo ra động lực phục hồi nội địa như dự kiến. Giá tiêu dùng hầu như không tăng, trong khi chỉ số giá sản xuất (PPI) giảm mạnh nhất trong 7 năm qua, phản ánh sự suy yếu trong tổng cầu. Nhiều chuyên gia tài chính, trong đó có các nhà phân tích từ HSBC và Diễn đàn Kinh tế Thế giới, cho rằng điều này là dấu hiệu của giảm phát – một tình huống mà người tiêu dùng kìm hãm chi tiêu, còn doanh nghiệp thì hạn chế đầu tư sản xuất. Đáng lo hơn cả, hơn 20% thanh niên tại Trung Quốc đang lâm vào tình cảnh thất nghiệp, cho thấy thị trường lao động cũng đang chịu sức ép rất lớn.
- chỉ số giá sản xuất: Giảm mạnh trong tháng 5,mức giảm lớn nhất trong vòng 7 năm.
- Xuất khẩu: Giảm lần đầu tiên sau 3 tháng – một tín hiệu cảnh báo về nhu cầu quốc tế và nội địa yếu.
- Ngành dịch vụ và nhà máy: Hoạt động sụt giảm liên tục – trái với kỳ vọng hậu mở cửa.
Ở góc độ cá nhân tôi – Hiển,yếu tố khiến Trung Quốc không thể “bật dậy” nhanh chóng nằm ở niềm tin tiêu dùng. Trong các buổi thảo luận tài chính của DPS Media, anh Long Phan đã đưa ra nhiều case study cho thấy, sự thận trọng của người dân trong việc chi tiêu bắt nguồn từ bất định kinh tế và hệ thống bảo trợ xã hội mỏng manh. Sự thiếu hụt các gói kích cầu trực tiếp – khác xa cách làm của Mỹ hay châu Âu – khiến Trung Quốc chỉ lo “mở cửa” mà không “bơm máu” cho nền kinh tế. Đây là chiến lược chậm rãi và bảo thủ, trong khi hậu quả của đại dịch cần đến biện pháp mạnh tay hơn.
Tác động lan tỏa đến Việt Nam và các nền kinh tế liên kết
Là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, bất kỳ biến động nào tại Trung Quốc đều mang lại hệ lụy trực tiếp cho kinh tế trong nước. Theo số liệu sơ bộ Hải quan Việt Nam năm 2023, nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 117,87 tỷ USD, trong khi xuất khẩu chỉ khoảng 57,7 tỷ USD – một cán cân lệch lớn cho thấy sự phụ thuộc mạnh vào nguyên liệu đầu vào. Khi nhu cầu tiêu dùng Trung Quốc yếu đi, lượng nhập hàng từ Việt Nam, đặc biệt là mặt hàng nông sản và hàng công nghiệp nhẹ, chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.
| Chỉ số | Giá trị | Ảnh hưởng đến Việt Nam |
|---|---|---|
| Nhập khẩu từ Trung Quốc | 117,87 tỷ USD | Nguyên liệu đầu vào sản xuất phụ thuộc lớn |
| Xuất khẩu sang Trung Quốc | 57,7 tỷ USD | Nông sản, hàng hóa có nguy cơ giảm đơn hàng |
| Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên TQ | > 20% | Tiêu dùng yếu, hạn chế nhập khẩu hàng tiêu dùng |
Có thể thấy chiến lược “không tốc biến” của Bắc Kinh dù giữ vững được ổn định ngắn hạn nhưng lại đặt đối tác như Việt Nam vào thế bị động – cả về đơn hàng xuất khẩu lẫn chuỗi cung ứng sản xuất. Vì vậy, theo tôi, việc Trung Quốc mở cửa chưa đồng nghĩa với hồi phục. Nguy cơ nhập khẩu lạm phát từ Trung Quốc đã lùi xa, nhưng thách thức với xuất khẩu của việt Nam lại đang hiện hữu trước mắt.Thay vì xem đây là “tín hiệu tích cực”, đây là lúc Việt Nam cần đa dạng hóa đối tác cung ứng và đầu ra – tránh phụ thuộc “2 trụ” là Mỹ - Trung như hiện tại.
Giảm phát tại Trung Quốc và mối lo hiệu ứng lan rộng toàn cầu
Trung Quốc rơi vào giảm phát – Dấu hiệu bất thường giữa bức tranh kinh tế toàn cầu
Trong khi Mỹ và các nền kinh tế phương Tây đang vật lộn với lạm phát cao và buộc phải duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, thì Trung Quốc – nền kinh tế lớn thứ hai thế giới – lại đang đối diện một thách thức ngược lại: giảm phát. Chỉ số giá sản xuất (PPI) và giá tiêu dùng (CPI) của trung Quốc trong tháng 5 đều giảm, cho thấy nhu cầu nội địa đang yếu đi, chưa thể phục hồi như kỳ vọng sau thời gian dài phong tỏa vì COVID-19.
Điều ngạc nhiên là: xuất khẩu Trung Quốc sụt giảm mạnh và tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ lên đến hơn 20%, thể hiện “mạch máu tiêu dùng” nội địa và xuất khẩu đều bị nghẽn. Điều này đang tạo ra mối lo ngại về một làn sóng giảm phát lan rộng, có thể gây chao đảo chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là ở những quốc gia phụ thuộc nguyên liệu hoặc máy móc thiết bị từ Trung Quốc – chẳng hạn như Việt Nam.
- Chỉ số PPI tháng 5/2024: giảm mạnh nhất trong vòng 7 năm
- CPI gần như không thay đổi: cho thấy mức tiêu dùng yếu ớt
- Mức xuất khẩu sang thế giới: giảm lần đầu sau 3 tháng
- Hơn 1/5 lao động trẻ: đang thất nghiệp
“Hiệu ứng Domino” đối với Việt Nam và khu vực nếu giảm phát Trung Quốc tiếp diễn
Tôi, Hiển, đặc biệt chú ý đến mối liên hệ chặt chẽ giữa Việt Nam và Trung Quốc – không chỉ về thương mại mà còn ở chuỗi giá trị ngành sản xuất.Theo số liệu gần đây, Việt Nam nhập khẩu nguyên liệu từ Trung Quốc trị giá hơn 117 tỷ USD, nhưng chỉ xuất khẩu ngược lại khoảng 57 tỷ USD. Như vậy, bất kỳ biến động nào tại Trung Quốc – đặc biệt là giảm phát kéo dài – sẽ gây ra các hiệu ứng dây chuyền về giá cả đối với nền sản xuất nội địa của Việt Nam.
| Chỉ tiêu | Giá trị (tỷ USD) |
|---|---|
| Nhập khẩu từ Trung Quốc | 117,87 |
| Xuất khẩu sang Trung Quốc | 57,70 |
| Tỷ lệ phụ thuộc nhập nguyên liệu | > 60% |
Một số chuyên gia cho rằng, việc Trung Quốc không hồi phục đúng như kỳ vọng có thể khiến dòng vốn đầu tư toàn cầu chuyển hướng, gây áp lực cho các nước đang phát triển. Với việt Nam, rủi ro ở đây bao gồm:
- Giảm đơn hàng gia công khi nhu cầu tiêu dùng từ Trung Quốc sụt giảm
- Giá nguyên liệu nhập xuống thấp gây bất ổn cho sản xuất trong nước
- khả năng phá vỡ các kế hoạch tăng trưởng dựa trên kỳ vọng hồi phục của trung Quốc
Tôi nhìn nhận đây không chỉ là vấn đề về kinh tế vĩ mô, mà chính là “bài test” cho khả năng ứng phó của doanh nghiệp Việt và các nhà hoạch định chính sách. Liệu chúng ta có tận dụng được thời điểm này để tái cấu trúc chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc, nâng giá trị nội tại?
Đề xuất cá nhân của tôi: đây là lúc các doanh nghiệp nên ưu tiên đa dạng hóa thị trường nhập khẩu và tăng tỷ lệ nội địa hóa – đặc biệt trong các ngành phụ trợ như dệt may, điện tử và chế biến thực phẩm. Đồng thời, Chính phủ cần chủ động theo dõi xu hướng giá nhập khẩu và tỷ giá để có đối sách kịp thời trước khi “hiệu ứng trung Quốc” lan rộng hơn.
Tác động của nền kinh tế Trung Quốc suy yếu đến thương mại Việt Nam
Xuất khẩu trong thế “kẹt” khi Trung Quốc giảm phát
Trong vai trò là một trong hai đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, Trung Quốc có ảnh hưởng sâu rộng đến cả khu vực xuất khẩu lẫn nhập khẩu của nước ta. Khi nền kinh tế Trung Quốc đối mặt với giảm phát – thể hiện qua chỉ số giá sản xuất (PPI) và chỉ số tiêu dùng (CPI) sụt giảm, cùng với sản lượng nhà máy, dịch vụ đình trệ – thì nhu cầu tiêu thụ nội địa của họ cũng sụt giảm đáng kể. Điều này làm thu hẹp cơ hội xuất khẩu cho Việt Nam. Theo số liệu do Long Phan và anh Minh Tuấn chia sẻ trong video DPS MEDIA, giá trị xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc chỉ đạt 57,7 tỷ USD, trong khi nhập khẩu lên đến 117,87 tỷ USD. Điều đó cho thấy tỷ lệ phụ thuộc nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc là rất lớn, nhưng phía xuất khẩu lại kém hiệu quả.
Sự yếu đi của lực cầu Trung Quốc cũng khiến nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực như:
- Thủy sản: Cá tra, tôm, mực… vốn là nhóm hàng dễ bị tác động vì Trung Quốc vốn là “đầu ra” lớn.
- Nông sản: Thanh long,vải thiều,dưa hấu – các nông sản có tính mùa vụ cao – dễ đối mặt với rủi ro ùn tắc tại cửa khẩu.
- Hàng tiêu dùng: Dệt may, da giày không còn được ưu tiên thu mua do người tiêu dùng Trung Quốc thắt chặt chi tiêu.
Tôi – Hiển – cho rằng, việc chúng ta quá “lệ thuộc” vào Trung Quốc ở cả hai đầu chuỗi giá trị là một mắt xích rủi ro lớn, đặc biệt là khi nền kinh tế quốc gia này không giữ vai trò “đầu tàu tăng trưởng toàn cầu” như kỳ vọng sau Covid.
Chuỗi cung ứng đình trệ – nguy cơ lan rộng đến sản xuất trong nước
Tình trạng suy yếu của kinh tế Trung Quốc cũng tác động tiêu cực đến chuỗi cung ứng sản xuất tại Việt Nam. Khi giá trị nhập khẩu lên đến hơn 117 tỷ USD phần lớn từ Trung Quốc, bất cứ cú sốc nào từ thị trường này đều đẩy doanh nghiệp Việt rơi vào thế bị động. Những nhóm ngành bị ảnh hưởng rõ rệt có thể kể đến:
- Công nghiệp chế biến chế tạo: Phụ thuộc thiết bị, linh kiện và nguyên vật liệu từ Trung Quốc (điện tử, may mặc, cơ khí…)
- Xây dựng – bất động sản: Giá nguyên vật liệu biến động do nguồn cung từ Trung Quốc bị siết chặt hoặc tâm lý thị trường bi quan.
- Logistics và cảng biển: Lưu lượng container giảm sút, đặc biệt tại các cửa khẩu phía Bắc (Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai…)
nhiều chuyên gia nhận định rằng sự suy yếu của khu vực dịch vụ, đặc biệt tỷ lệ thất nghiệp cao ở nhóm lao động trẻ Trung Quốc (trên 20%) khiến dòng vốn đầu tư gián tiếp (FDI) từ Trung Quốc vào Việt Nam có xu hướng chững lại, bởi sức cầu nội địa của họ không đủ hấp dẫn doanh nghiệp dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Việt Nam.
Dưới góc độ cá nhân tôi, đây là “góc chết” trong chính sách thương mại mà Việt Nam cần sớm điều chỉnh. Cơ hội lớn nhất chính là tái cơ cấu chiến lược thương mại – từ phụ thuộc vào Trung Quốc sang mở rộng thị trường đa phương theo hướng: Á-Âu, Trung Đông – Châu phi, và phát triển thị trường nội địa bền vững hơn.
| Chỉ tiêu | Số liệu 2022 | Ghi chú |
|---|---|---|
| Xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc | 57,7 tỷ USD | Chủ yếu nông sản, thủy sản, nguyên liệu thô |
| Nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam | 117,87 tỷ USD | Máy móc, linh kiện, nguyên vật liệu đầu vào |
| Thị phần nguyên liệu nhập khẩu từ TQ | ~ 35% toàn thị trường | Gây rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng nội địa |
Định vị chiến lược Việt Nam trước cục diện kinh tế thay đổi tại Trung Quốc
Trung Quốc đứng trước chu kỳ giảm phát: Cơ hội hay thách thức với Việt Nam?
Từ đầu năm đến nay, kinh tế Trung Quốc đang trải qua những dấu hiệu đi ngược hoàn toàn xu thế của phương Tây: không những không đối mặt với lạm phát cao, mà còn rơi vào trạng thái giảm phát – biểu hiện rõ qua chỉ số giá sản xuất (PPI) giảm mạnh và chỉ số giá tiêu dùng (CPI) gần như không đổi. Điều này phản ánh một thực tế rằng nội cầu Trung Quốc suy giảm sâu rộng, tác động trực tiếp đến thương mại toàn cầu.
Với Việt nam – quốc gia lệ thuộc lớn vào cả nhập khẩu nguyên liệu lẫn xuất khẩu sang Trung Quốc – những biến động này đáng để chú ý cẩn trọng. Theo số liệu tôi điểm lại từ Tổng cục Hải quan, năm vừa qua:
- Nhập khẩu từ Trung Quốc: 117,87 tỷ USD
- Xuất khẩu sang Trung Quốc: 57,7 tỷ USD
Điều đó cho thấy Việt Nam có mức độ phụ thuộc mạnh về nguyên liệu từ Trung Quốc, nhất là các mặt hàng công nghiệp cơ bản. Nếu nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục “mát lạnh” trong bối cảnh các ngân hàng trung ương phương Tây đang “nóng như lửa”, cán cân cung cầu toàn cầu sẽ thay đổi đáng kể – và Việt Nam chắc chắn không đứng ngoài trận tuyến này.
Định vị chiến lược: Lách giữa hai cực nóng - lạnh của thế giới
Trong bối cảnh Trung Quốc giảm phát còn Mỹ thì chống chọi với lạm phát dai dẳng, Việt Nam cần nhìn nhận vai trò địa chính trị – kinh tế của mình không chỉ ở góc độ xuất nhập khẩu, mà còn ở khả năng linh hoạt chiến lược vĩ mô. Điều này không chỉ là tầm nhìn ngắn hạn, mà là lựa chọn sống còn trong trung và dài hạn.
Một số hướng đi chiến lược tôi tin rằng nên được Việt Nam cân nhắc mạnh mẽ:
- Chuyển dịch chuỗi cung ứng nội địa: Giảm phụ thuộc vào nguyên liệu từ Trung Quốc bằng cách phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước.
- Đẩy mạnh đa phương hóa thương mại: Tận dụng các hiệp định CPTPP, EVFTA để mở rộng thị trường xuất khẩu, hạn chế rủi ro từ thị trường Trung Quốc chững lại.
- Tăng cường năng lực phân tích thị trường: Ứng dụng dữ liệu và phân tích tài chính để định vị các tín hiệu sớm từ nền kinh tế Trung Quốc – đặc biệt là nhu cầu tiêu dùng của họ với các nhóm sản phẩm Việt nam xuất khẩu chính như nông sản, thủy sản.
Một case study rõ ràng là ngành cao su thiên nhiên Việt Nam: Trung Quốc từng chiếm hơn 60% lượng xuất khẩu mặt hàng này. Tuy nhiên, do nhu cầu tiêu thụ của ngành ô tô tại Trung Quốc giảm mạnh từ đầu 2023 do sức mua yếu, đơn hàng cao su từ Việt Nam cũng bất ngờ chững lại nghiêm trọng, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó. Đây là minh chứng sống động cho thấy phụ thuộc vào một thị trường lớn như Trung Quốc mà không có kế hoạch dự phòng là rủi ro dài hạn.
Từ góc nhìn của tôi, điều Việt Nam cần lúc này không phải là “đi dây” giữa hai siêu cường, mà là “xây cầu” để không bị chôn chân giữa các làn sóng địa kinh tế.Và để làm được điều đó, chiến lược cần có dữ liệu, có phân tích, và quan trọng là phải dũng cảm hành động.
Chia sẻ từ trải nghiệm cá nhân
việc Trung Quốc mở cửa trở lại sau giai đoạn phong tỏa kéo dài không chỉ mang đến kỳ vọng phục hồi kinh tế nội địa, mà còn kéo theo những hệ lụy khó lường về mặt giá cả toàn cầu. Khi cỗ máy tiêu dùng lớn thứ hai thế giới chưa thể lấy lại lực đẩy như kỳ vọng, mối lo giảm phát – một bóng ma âm thầm – đang lan rộng không chỉ trong nước mà ra cả các thị trường xuất khẩu trọng yếu.
Tình trạng này đòi hỏi các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và doanh nghiệp toàn cầu phải theo dõi sát sao diễn biến kinh tế Trung Quốc, đặc biệt là sức mua tiêu dùng và mức giá nguyên liệu cơ bản. Đồng thời, người tiêu dùng và các doanh nghiệp trong nước cũng có thể cân nhắc lại chiến lược đầu tư, chi tiêu và tồn kho trong bối cảnh mặt bằng giá có nguy cơ suy giảm kéo dài.
Chủ đề giảm phát liên quan mật thiết đến nhiều lĩnh vực như chính sách tiền tệ, chuỗi cung ứng toàn cầu và hành vi tiêu dùng. Việc tìm hiểu sâu hơn về ảnh hưởng của giảm phát đối với thị trường tài chính, tỷ giá, và thị trường lao động có thể cung cấp thêm góc nhìn chiến lược cho các nhà quản lý và cá nhân.
Chúng tôi mời bạn đọc chia sẻ quan điểm về tác động tiềm tàng của việc Trung Quốc mở cửa trở lại đến nền kinh tế toàn cầu. Bạn có nghĩ rằng nguy cơ giảm phát sẽ được kiềm chế, hay đó mới là khúc dạo đầu cho những điều khó lường hơn? Hãy để lại suy nghĩ của bạn và cùng tham gia vào cuộc thảo luận bên dưới.
