DeepSeek: Gã khổng lồ AI mới nổi từ Trung Quốc đang làm chao đảo thế giới công nghệ
Sự xuất hiện của DeepSeek, một startup AI Trung Quốc non trẻ, đã làm chấn động làng công nghệ toàn cầu, khiến Silicon Valley vừa kinh ngạc vừa lo lắng. Với khả năng tạo ra các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) đột phá, đạt hiệu suất tương đương với các chatbot hàng đầu thế giới nhưng chỉ với một phần nhỏ chi phí, DeepSeek đang thách thức những quan niệm cố hữu về tương lai của AI.
DeepSeek là gì?
Thành lập năm 2023 bởi Lương Văn Phong, người đứng đầu quỹ đầu tư định lượng dựa trên AI HighFlyer, DeepSeek tập trung phát triển các mô hình AI mã nguồn mở. Điều này cho phép cộng đồng nhà phát triển toàn cầu tiếp cận, kiểm tra và cải tiến phần mềm, tạo nên một hệ sinh thái cộng tác mạnh mẽ. Ứng dụng di động của DeepSeek đã nhanh chóng leo lên vị trí dẫn đầu bảng xếp hạng tải xuống trên iPhone tại Mỹ ngay sau khi ra mắt đầu tháng 1/2025. Điểm khác biệt nổi bật của ứng dụng này so với các đối thủ như ChatGPT của OpenAI nằm ở khả năng diễn giải lý do trước khi đưa ra phản hồi cho người dùng, mang lại trải nghiệm tương tác minh bạch và dễ hiểu hơn.
Cuộc so găng giữa DeepSeek R1 và các ông lớn OpenAI, Meta AI
DeepSeek tuyên bố phiên bản R1 của họ đạt hiệu suất ngang ngửa, thậm chí vượt trội phiên bản mới nhất của OpenAI trong một số bài kiểm tra tiêu chuẩn. Đáng chú ý hơn, chi phí đào tạo và phát triển mô hình của DeepSeek được cho là thấp hơn đáng kể so với các đối thủ như OpenAI hay Meta Platforms. Hiệu quả vượt trội này đã làm lung lay niềm tin rằng đầu tư khổng lồ vào phần cứng là yếu tố quyết định cho đột phá AI, đồng thời làm dấy lên lo ngại về hiệu quả của các biện pháp hạn chế xuất khẩu chip bán dẫn tiên tiến của Mỹ sang Trung Quốc.
DeepSeek R1 đã chứng minh sức mạnh của mình qua các bài kiểm tra hàng đầu như AIME 2024 (toán học), MMLU (kiến thức tổng quát) và AlpacaEval 20 (hiệu suất hỏi đáp). Kết quả ấn tượng này đặt DeepSeek vào nhóm dẫn đầu trên bảng xếp hạng Chatbot Arena của UC Berkeley, khẳng định vị thế cạnh tranh của công ty trên trường quốc tế.
Mỹ lo ngại điều gì?
Chính sách cấm xuất khẩu công nghệ cao, đặc biệt là chip GPU, của Washington nhằm kìm hãm sự phát triển AI của Trung Quốc – một lĩnh vực then chốt trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa hai cường quốc. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của DeepSeek cho thấy các kỹ sư AI Trung Quốc đã tìm ra cách vượt qua rào cản này bằng cách tối ưu hóa hiệu suất với nguồn lực hạn chế. Dù chưa rõ DeepSeek được tiếp cận bao nhiêu phần cứng đào tạo AI tiên tiến, thành công của họ đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tính hiệu quả của các biện pháp kiểm soát thương mại hiện tại.
Hành trình vươn lên của DeepSeek
DeepSeek bắt đầu thu hút sự chú ý toàn cầu từ khi phát hành mô hình đầu tiên vào năm 2023. Tháng 11 cùng năm, DeepSeek giới thiệu mô hình lý luận R1, được thiết kế để mô phỏng tư duy con người. Mô hình này là nền tảng cho ứng dụng chatbot di động và giao diện web ra mắt vào tháng 1/2025, nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu với hơn 16 triệu lượt tải xuống tính đến ngày 25/1, đứng đầu bảng xếp hạng App Store tại nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ, Anh, Canada, Úc, Trung Quốc và Singapore. Nhà đầu tư mạo hiểm Marc Andreessen đã ví sự kiện này như “khoảnh khắc Sputnik của AI”, ám chỉ bước đột phá của Liên Xô trong cuộc đua vũ trụ trước đây.
Đôi nét về người sáng lập DeepSeek
Lương Văn Phong, sinh năm 1985 tại Quảng Đông, tốt nghiệp cử nhân và thạc sĩ ngành kỹ thuật điện tử và thông tin tại Đại học Chiết Giang. Ông thành lập DeepSeek với số vốn ban đầu 14 triệu USD. Trong một cuộc phỏng vấn, ông Lương chia sẻ rằng thách thức lớn nhất không phải là huy động vốn mà là vượt qua các hạn chế của Mỹ về chip tiên tiến. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một hệ sinh thái nội địa mạnh mẽ, tương tự như hệ sinh thái xung quanh Nvidia, và tin rằng đầu tư nhiều hơn không đồng nghĩa với đổi mới nhiều hơn.
DeepSeek và bức tranh AI tại Trung Quốc
Trong bối cảnh các ông lớn công nghệ Trung Quốc như Alibaba, Baidu và Tencent đang đổ dồn nguồn lực vào cuộc đua AI, DeepSeek, cùng với startup 01AI của Lý Khai Phục, nổi bật với chiến lược mã nguồn mở. Cách tiếp cận này giúp DeepSeek nhanh chóng thu hút lượng người dùng khổng lồ, tạo nền tảng vững chắc cho các chiến lược kiếm tiền trong tương lai.
Sự xuất hiện của DeepSeek đã tạo ra một bước ngoặt trong ngành AI Trung Quốc, giảm đáng kể chi phí phát triển và thúc đẩy cạnh tranh giữa các công ty lớn. Điều này mở ra cơ hội cho các nhà phát triển nhỏ, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ cho sự đổi mới trên diện rộng.
Hạn chế của DeepSeek
Giống như nhiều mô hình AI khác tại Trung Quốc, DeepSeek phải tuân thủ các quy định kiểm duyệt nghiêm ngặt, né tránh các vấn đề nhạy cảm về chính trị. Hạn chế này có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của DeepSeek trên trường quốc tế. Bên cạnh đó, hạ tầng đám mây của DeepSeek cũng đang đối mặt với thách thức lớn do sự gia tăng đột biến về lượng truy cập. Sự cố sập hệ thống ngày 27/1 là một minh chứng cho bài toán về khả năng mở rộng mà DeepSeek cần giải quyết trong thời gian tới.
Tóm lại, DeepSeek là một minh chứng cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của ngành AI Trung Quốc. Với những đột phá về hiệu suất và chi phí, DeepSeek đang thách thức các ông lớn công nghệ toàn cầu và định hình lại tương lai của AI. Tuy nhiên, những hạn chế về kiểm duyệt và hạ tầng vẫn là những thách thức mà DeepSeek cần vượt qua để khẳng định vị thế dẫn đầu trong cuộc đua công nghệ khốc liệt này.
